ستون

الف: وقت نماز جمعه از اوّل ظهر است به مقدارى که اذان و خطبه ها و نماز مطابق معمول انجام شود و با گذشتن این مقدار، وقت نماز جمعه پایان مى یابد و باید نماز ظهر خوانده شود.

ب: کسانى که تا دو فرسخى از محلّ نماز جمعه قرار دارند مشمول حکم نماز جمعه هستند و در صورتى که نماز جمعه واجب عینى باشد حضور آنها در نماز جمعه واجب است.

ج: هرگاه کسى به خطبه ها نرسد و در نماز شرکت کند، یا فقط یک رکعت از نماز جمعه را درک نماید نماز او صحیح است، ولى احتیاط واجب آن است که عمداً تأخیر نیندازد.

 د: نماز جمعه باید به جماعت خوانده شود و حدّاقلّ جمعیّت براى انعقاد جمعه، پنج نفر است (امام جمعه و چهار نفر دیگر).

هـ : فاصله دو نماز جمعه باید کمتر از یک فرسخ نباشد که اگر در کمتر از یک فرسخ دو نماز جمعه خوانده شود نماز اوّلى صحیح و دومى باطل است.

و: نماز جمعه بر «مسافران» و «زنان» و «بیماران» و «از کارافتادگان» واجب نیست، ولى اگر آنها در نماز جمعه حاضر شوند نمازشان صحیح است، امّا احتیاط واجب آن است که پنج نفر اصلى نماز جمعه (امام و چهار نفر دیگر) غیر آنها باشد.

طریقه نماز جمعه

ز: نماز جمعه دو رکعت است مانند نماز صبح و دو قنوت دارد یکى در رکعت اوّل پیش از رکوع و دومى در رکعت دوم بعد از رکوع. مستحبّ است امام در رکعت اوّل، بعد از حمد، سوره جمعه را بخواند در رکعت دوم، سوره منافقین را و هرگاه مشغول یکى از اینها شود احتیاط واجب آن است که به سوره دیگرى عدول نکند.

ح: باید قبل از نماز جمعه دو خطبه به وسیله امام جمعه خوانده شود.

ط: خطبه ها باید بنابر احتیاط واجب بعد از اذان ظهر باشد و اگر قبل از آن خوانده شود اعاده کنند.

ى: هر یک از خطبه ها باید مشتمل بر امور زیر باشد:

1ـ حمد و ثناى الهى.

2ـ صلوات بر محمّد و آل محمّد.

3ـ وعظ و ارشاد و سفارش به تقواى الهى.

4ـ خواندن یک سوره کوتاه در هر خطبه مانند سوره قل هو اللّه، قل یا أیّها الکافرون یا سوره والعصر (بنابر احتیاط واجب).

5ـ بنابر احتیاط واجب براى خود و مؤمنین و مؤمنات استغفار کند و در خطبه دوم ائمّه هدى(علیهم السلام) را هنگام صلوات و درود یک یک نام ببرد. بنابراین خطبه اوّل شامل پنج قسمت و خطبه دوم شامل شش قسمت است. امام باید خطبه ها را در حال قیام بخواند و میان دو خطبه جلوس مختصرى بنماید و صداى خود را در حدّ مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابل فهم براى مردم ایراد کند.

ک: شایسته است خطیب ملبّس به عمامه و عبا باشد و بر عصا یا مانند آن تکیه کند و قبل از شروع به خطبه، به مأمومین سلام کند و سزاوار است مسائل مهمّ سیاسى و اجتماعى و اخلاقى مسلمین و جهان اسلام و آن منطقه را براى مردم شرح دهد و آنها را به وظایفشان در برابر این مسائل آشنا سازد و در برابر توطئه هاى دشمنان به آنها هشدار دهد. پس خطیب باید حدّاکثر استفاده را از خطبه ها براى تهذیب نفوس مردم و آگاه ساختن آنها از مسائل مهمّ روز بنماید که یکى از اهداف اصلى خطبه ها همین است. خطبه ها را با عبارات فصیح و گویا و بلیغ و مؤثّر و نافذ ایراد نماید تا خطبه ها تأثیر لازم را در نفوس مسلمین بگذارد و از این فریضه عبادى سیاسى بهره گیرى کامل شود; هرگز به سراغ مسائل تفرقه انداز نرود و مسلمین را به وحدت در مقابل دشمنان دعوت نماید و احتیاط واجب آن است که نمازگزاران هنگام ایراد خطبه با طهارت باشند و رو به امام نشینند و سکوت را رعایت کنند و به خطبه ها گوش فرا دهند، ولى اگر عمداً سخن بگویند، نماز جمعه آنها باطل نمى شود، هر چند کار خلافى کرده اند.

منبع : رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی)