مسأله 792ـ مکان نمازگزار باید داراى شرایط زیر باشد:
شرط اوّل ـ مباح بودن
احتیاط واجب آنست که مکان نمازگزار مباح باشد، بنابراین کسى که درملک غصبى یا روى فرش یا تخت غصبى نماز مى خواند نمازش اشکال دارد، همچنین نماز در ملکى که منفعت آنمسأله 735ـ لباس نمازگزار شش شرط دارد: 1ـ پاک بودن. 2ـ غصبى نبودن، بنابراحتیاط واجب. 3ـ ازاجزاء مردار نباشد. 4ـ از حیوان حرام گوشت نباشد. 5 و 6ـ اگر نمازگزار مرد است لباس او از ابریشم خالص یا طلا بافت نباشد و شرح اینها در مسائل آینده خواهد آمد.
شرط اوّل ـ پاک بودن
مسأله 736ـ اگر کسى عمداً با لباس یا بدن نجسمسأله 726ـ مرد باید در حال نماز عورتین خود را بپوشاند، هرچند کسى اورا نمى بیند و بهتر است از ناف تا زانو را بپوشاند و از آن بهتر این که لباس کامل که در برابر افراد محترم در تن مى کند به تن داشته باشد.
مسأله 727ـ زن باید در موقع نماز
مسأله 714ـ تمام نمازهاى واجب باید رو به قبله خوانده شود.
مسأله 715ـ «خانه کعبه» که در مکّه معظّمه است قبله تمام مسلمین دنیاست ومسأله 700ـ نمازهاى مستحبّى بسیار است و آنها را «نافله» گویند و از میان نمازهاى نافله، نافله هاى شبانه روزى بیشتر سفارش شده است.
مسأله 701ـ نافله هاى شبانه روزى عبارتند از:
وقت نماز ظهر و عصر
مسأله 672ـ وقت نماز ظهر و عصر از اوّل ظهر شرعى (یعنى مایل شدن خورشیداز وسط آسمان به سوى مغرب) تا هنگام غروب آفتاب است و بهترین راه براى پى بردن به دخول وقت ظهر استفاده از شاخص است و آن این است که قطعه چوب صاف یا میله اى را در زمین هموار بطور عمودى فرو کند، صبح که خورشید بیرون مى آید سایه آن به طرف مغرب مى افتد والف: وقت نماز جمعه از اوّل ظهر است به مقدارى که اذان و خطبه ها و نماز مطابق معمول انجام شود و با گذشتن این مقدار، وقت نماز جمعه پایان مى یابد و باید نماز ظهر خوانده شود.
ب: کسانى که تا دو فرسخى از محلّ نماز جمعه قرار دارند مشمول حکم نماز جمعه هستند و در صورتى که نماز جمعه واجب عینى باشد حضور آنها در نماز جمعه واجب است.
ج: هرگاه کسى به خطبه ها نرسد و در نماز شرکت کند، یا فقط یک رکعت از نماز جمعه را درک نماید نماز او صحیح است، ولى احتیاط واجب آن است که عمداً تأخیر نیندازد.
د: نماز جمعه باید به جماعت خوانده شود و حدّاقلّ جمعیّت براى انعقاد جمعه، پنج نفر است (امام جمعه و چهار نفر دیگر).
هـ : فاصله دو نماز جمعه باید کمتر از یک فرسخ نباشد که اگر در کمتر از یک فرسخ دو نماز جمعه خوانده شود نماز اوّلى صحیح و دومى باطل است.
و: نماز جمعه بر «مسافران» و «زنان» و «بیماران» و «از کارافتادگان» واجب نیست، ولى اگر آنها در نماز جمعه حاضر شوند نمازشان صحیح است، امّا احتیاط واجب آن است که پنج نفر اصلى نماز جمعه (امام و چهار نفر دیگر) غیر آنها باشد.
طریقه نماز جمعه
ز: نماز جمعه دو رکعت است مانند نماز صبح و دو قنوت دارد یکى در رکعت اوّل پیش از رکوع و دومى در رکعت دوم بعد از رکوع. مستحبّ است امام در رکعت اوّل، بعد از حمد، سوره جمعه را بخواند در رکعت دوم، سوره منافقین را و هرگاه مشغول یکى از اینها شود احتیاط واجب آن است که به سوره دیگرى عدول نکند.
ح: باید قبل از نماز جمعه دو خطبه به وسیله امام جمعه خوانده شود.
ط: خطبه ها باید بنابر احتیاط واجب بعد از اذان ظهر باشد و اگر قبل از آن خوانده شود اعاده کنند.
ى: هر یک از خطبه ها باید مشتمل بر امور زیر باشد:
1ـ حمد و ثناى الهى.
2ـ صلوات بر محمّد و آل محمّد.
3ـ وعظ و ارشاد و سفارش به تقواى الهى.
4ـ خواندن یک سوره کوتاه در هر خطبه مانند سوره قل هو اللّه، قل یا أیّها الکافرون یا سوره والعصر (بنابر احتیاط واجب).
5ـ بنابر احتیاط واجب براى خود و مؤمنین و مؤمنات استغفار کند و در خطبه دوم ائمّه هدى(علیهم السلام) را هنگام صلوات و درود یک یک نام ببرد. بنابراین خطبه اوّل شامل پنج قسمت و خطبه دوم شامل شش قسمت است. امام باید خطبه ها را در حال قیام بخواند و میان دو خطبه جلوس مختصرى بنماید و صداى خود را در حدّ مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابل فهم براى مردم ایراد کند.
ک: شایسته است خطیب ملبّس به عمامه و عبا باشد و بر عصا یا مانند آن تکیه کند و قبل از شروع به خطبه، به مأمومین سلام کند و سزاوار است مسائل مهمّ سیاسى و اجتماعى و اخلاقى مسلمین و جهان اسلام و آن منطقه را براى مردم شرح دهد و آنها را به وظایفشان در برابر این مسائل آشنا سازد و در برابر توطئه هاى دشمنان به آنها هشدار دهد. پس خطیب باید حدّاکثر استفاده را از خطبه ها براى تهذیب نفوس مردم و آگاه ساختن آنها از مسائل مهمّ روز بنماید که یکى از اهداف اصلى خطبه ها همین است. خطبه ها را با عبارات فصیح و گویا و بلیغ و مؤثّر و نافذ ایراد نماید تا خطبه ها تأثیر لازم را در نفوس مسلمین بگذارد و از این فریضه عبادى سیاسى بهره گیرى کامل شود; هرگز به سراغ مسائل تفرقه انداز نرود و مسلمین را به وحدت در مقابل دشمنان دعوت نماید و احتیاط واجب آن است که نمازگزاران هنگام ایراد خطبه با طهارت باشند و رو به امام نشینند و سکوت را رعایت کنند و به خطبه ها گوش فرا دهند، ولى اگر عمداً سخن بگویند، نماز جمعه آنها باطل نمى شود، هر چند کار خلافى کرده اند.
منبع : رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی)
نماز رابطه انسان با خداست و مایه صفاى روح و پاکى دل و پیدایش روح تقوا و تربیت انسان و پرهیز از گناهان است. نماز مهمترین عبادات است که طبق روایات اگر قبول درگاه خدا شود عبادات دیگر نیز قبول خواهد شد و اگر قبول نگردد اعمال دیگر نیز قبول نخواهد شد. و نیز بر طبق روایات، کسى که نمازهاى پنجگانه را انجام مى دهد از گناهان پاک مى شود همان گونه که اگر شبانه روز پنج مرتبه در نهر آبى شست و شو کند اثرى از آلودگى در بدنش باقى نمى ماند. به همین دلیل، در آیات قرآن مجید و روایات اسلامى و وصایا و سفارشهاى پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و ائمّه هدى(علیهم السلام)از مهمترین کارهایى که روى آن تأکید شده همین نماز است و لذا ترک نماز از بزرگترین گناهان کبیره محسوب مى شود.
سزاوار است انسان نماز را در اوّل وقت بخواند و به آن اهمّیّت بسیار دهد و از تند خواندن نماز که ممکن است مایه خرابى نماز گردد جدّاً بپرهیزد.
در حدیث آمده است روزى پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مردى را در مسجد مشغول نماز دید که رکوع و سجود را بطور کامل انجام نمى دهد، فرمود: اگر این مرد از دنیا برود در حالى که نمازش این گونه باشد به دین من از دنیا نخواهد رفت.
روح نماز «حضور قلب» است و سزاوار است از آنچه مایه پراکندگى حواس مى شود بپرهیزد، معانى کلمات نماز را بفهمد و در حال نماز به آن توجّه داشته باشد و با حال خضوع و خشوع نماز را انجام دهد، بداند با چه کسى سخن مى گوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگى خداوند بسیار کوچک ببیند.
در حالات معصومین(علیهم السلام) آمده است به هنگام نماز آنچنان غرق یاد خدا مى شدند که از خود بى خبر مى گشتند، تا آنجا که پیکان تیرى در پاى امیرالمؤمنین على(علیه السلام)مانده بود، در حال نماز بیرون آوردند و آن حضرت متوجّه نشد.
براى قبولى نماز و کمال و فضیلت آن علاوه بر شرایط واجب باید امور زیر را نیز رعایت کند:
قبل از نماز از خطاهاى خود توبه و استغفار نماید و از گناهانى که مانع قبول نماز است مانند «حسد» و «تکبّر» و «غیبت» و «خوردن مال حرام» و «آشامیدن مسکرات» و «ندادن خمس و زکات» بلکه هر معصیتى بپرهیزد.
همچنین سزاوار است کارهائى که ارزش نماز و حضور قلب را کم مى کند انجام ندهد، مثلاً در حال خواب آلودگى و خوددارى از بول و در میان سر و صداها و در برابر منظره هایى که جلب توجّه مى کند به نماز نایستد و کارهایى که ثواب نماز را زیاد مى کند انجام دهد، مثلاً لباس پاکیزه بپوشد، موهاى خود را شانه زند و مسواک کند و خود را خوشبو نماید و انگشتر عقیق به دست کند.
منبع : رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی)
مسأله 713ـ از نمازهایى که به جا آوردن آن به امید ثواب پروردگار خوب است نماز غفیله است که بین نماز مغرب و عشا خوانده مى شود و وقت آن بعد از نماز مغرب است تا موقعى که سرخى طرف مغرب از بین برود، در رکعت اوّل بعد از حمد به جاى سوره این آیه را مى خواند:
«وَ ذَا النُّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادى فِى الظُّلُماتِ اَنْ لا اِلهَ إلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّى کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنْجِى الْمُؤمِنینَ»
و در رکعت دوم بعد از حمد به جاى سوره این آیه را بخوانند:
«وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إلاَّ هُو وَ یَعْلَمُ ما فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَة إلاّ یَعْلَمُها وَ لا حَبَّة فِى ظُلُماتِ الاْرْضِ وَ لا رَطْب وَ لا یَابِس إلاَّ فى کِتاب مُبین»
و در قنوت آن بگویند:
«اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِمَفاتِحِ الْغَیْبِ الَّتى لا یَعْلَمُهَا إلاَّ اَنْتَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ تَفْعَلْ بِى کَذا وَ کَذا»
و به جاى کلمه کذا و کذا حاجتهاى خود را بگویند و بعد بگویند:
«اَللّهُمَّ اَنْتَ وَلِىُّ نِعْمَتِى وَ الْقادِرُ عَلى طَلِبَتى تَعْلَمُ حاجَتى فَأَسْئَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السّلامُ لَمّا قَضَیْتَها لِى».
منبع : رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی)
